Σποραδικά «πέφτω» σε διάφορα βίντεο στο διαδίκτυο, ή ακούω γνωστούς και αγνώστους να συνομιλούν, και γίνομαι μάρτυρας μιας μεγάλης έλλειψης γνώσεων, τόσο για την ιστορία της Ελλάδας όσο και γενικότερα. Είναι κλισέ οι ερωτήσεις τύπου «τι γιορτάζουμε την 25^η Μαρτίου», που αποδεικνύουν τα «φρούτα» του εκπαιδευτικού συστήματος, με απαντήσεις που δημιουργούν ανάμεικτα συναισθήματα. Να γελάσει κανείς ή να κλάψει;

Η σχέση μου με την μελέτη της ιστορίας είναι ερασιτεχνική και ως χόμπι, φαντάζομαι μονάχα τα συναισθήματα των ιστορικών στο θέμα αυτό, όμως φτάνω στο συμπέρασμα πως όσο μεγαλύτερη είναι η γνώση ενός ανθρώπου για τέτοια ζητήματα, τόσο μεγαλύτερη δυνατότητα έχει να συγκρίνει καταστάσεις, περιόδους, πολιτικές, αλλά και είναι πιο απίθανο να πέσει θύμα προπαγάνδας, ή ρητορικής. Δεν είναι ένα θέμα καθαρά θεωρητικό, για το οποίο συζητούν καθηγητές, ακαδημαϊκοί και όσοι αγαπούν την ιστορία, αλλά ένα ζήτημα που μας επηρεάζει καθημερινά, ακόμα και αν δεν το κατανοούμε πλήρως.

Οι σχέσεις μεταξύ των κρατών, οι πολιτικές που εφαρμόζονται, η ρητορική που χρησιμοποιείται, οι θρησκευτικές διαφορές και απόψεις, είναι αδύνατο να κατανοηθούν αν δεν είναι κανείς γνώριμος με το ιστορικό υπόβαθρο. Σήμερα, η ιστορία περιορίζεται, δυστυχώς, στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εξ ου και το γεγονός πως στον πόλεμο στην Ουκρανία οι μοναδικές συγκρίσεις που γίνονται σε ιστορικό πλαίσιο, είναι αυτή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όπου η «δική μας» πλευρά ενσαρκώνει τον Ουίνστον Τσώρτσιλ και η αντίπαλη πλευρά τους Γερμανούς-ναζί ή τους Σοβιετικούς. Ωσάν δεν έχουν υπάρξει άλλοι πόλεμοι στην ιστορία.

Πολλές φορές ακούει κανείς πολιτικούς π.χ., να προτείνουν «νέες», «ρηξικέλευθες», «προοδευτικές» πολιτικές, που θα λύσουν το ένα ή το άλλο πρόβλημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο έλεγχος των ενοικίων. Πολύ εύκολα μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή με το έργο του Αμερικανού οικονομολόγου Thomas Sowell, όπου διαπιστώνει πως η πολιτική αυτή, ο έλεγχος των ενοικίων, όπου έχει χρησιμοποιηθεί έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Ξανά και ξανά τα αποτελέσματα είναι τα ίδια. Παρόλα αυτά, οι πολιτικοί προτείνουν τέτοια μέτρα, ο λαός τα υποστηρίζει, δίχως να γνωρίζει την ιστορία αυτών των πολιτικών, και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Οι σχέσεις μεταξύ των Η.Π.Α. και της Βρετανικής Αυτοκρατορίας είναι ένα ακόμα θέμα το οποίο, αν και ανήκει στο παρελθόν, επηρεάζει τις απόψεις πολλών σήμερα, καθώς ακούμε διαρκώς για την «ειδική σχέση» μεταξύ των Η.Π.Α. και του Ηνωμένου Βασιλείου. Βέβαια, όσο περισσότερα μαθαίνει κανείς, τόσο λιγότερο «ειδική» είναι αυτή η σχέση, καθώς ουκ ολίγες φορές οι Η.Π.Α., ως ανερχόμενη υπερδύναμη, υλοποιήσετε πολιτικές που όχι μόνο δεν στήριξαν την τότε Βρετανική Αυτοκρατορία, αλλά στόχευαν να μειώσουν την επιρροή της, ενώ στη κρίση του Σουέζ, οι Η.Π.Α. και ο ορκισμένος «εχθρός» τους, η Σοβιετική Ένωση, βρέθηκαν μαζί απέναντι στους Βρετανούς, με την κρίση αυτή να αποτελεί το κύκνειο άσμα της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας στην ανθρώπινη ιστορία.

Θα μπορούσα να γράφω ατελείωτα για αυτό το θέμα, με μυριάδες παραδείγματα, ενώ κάποιος με βαθύτερη γνώση θα μπορούσε να γράφει τόμους ατελείωτους, όμως το σημαντικό είναι αρχικά να κατανοήσουμε πως η μελέτη της ιστορίας στην Ελλάδα, είναι είτε μια αγγαρεία στο σχολεία, με την παπαγαλία να είναι το modus operandi, από την οποία οι περισσότεροι μαθαίνουν ελάχιστα, είτε ένα θεωρητικό ζήτημα που αφορά τους ειδικούς, τους ακαδημαϊκούς, τους εκπαιδευτικούς, και τους υπόλοιπους που ασχολούνται ερασιτεχνικά. Αφού το αντιληφθούμε πλήρως αυτό, και κατανοήσουμε τις επιπτώσεις της κατάστασης αυτής, θα πρέπει να αλλάξουμε και τον τρόπο με τον οποίο διδάσκεται η ιστορία στα σχολεία, αλλά και την σχέση την οποία έχουν οι ενήλικες με αυτήν. Όσο περισσότερο κατανοούμε τον κόσμο, και την θέση μας σε αυτόν, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματά μας, αλλά και να αντισταθούμε στους δημαγωγούς, και τους προπαγανδιστές.